15, 16 ve 17. YÜZYILIN PEDAGOGLARI

15, 16 ve 17. YÜZYILIN PEDAGOGLARI

Söyleyecek sözü olan herkes konuşmuş ve yazmıştır.

Söyleyecek bir fikri olan filozof, düşünür, yazar, politikacı ve diğerlerinin eğitimle ilgili görüşlerine aşağıda yer verilmiştir. Bunları görelim. [1]

FRANÇOİS RABELAİS (1483-1553)

İlk eğitimini kilisede almış, üniversitede tanrıbilim öğrenmiş, papaz olmuştur. Erasmus”un eserlerini incelemiş. Rakipleri bunu kötüye yorumlayarak şikâyet etmişler ve bir süre cezaevinde kalmış. Sonra papazlıktan ayrılıp doktorlukla ilgili kitaplar okumuş. Pedagoji ile ilgili görüşler ileri sürmüştür. J. Lock ve Rousseau üzerinde etkili olmuştur.

Kanat”a göre (s. 278), “Rabelais, eski eğitim ve öğretim şekillerini ret etmiştir. Skolâstik öğretim hem kafayı ve hem de ruhu köreltir.[2]  Ruha işlemeyen eğitimin hiçbir değeri yoktur. Bir babanın kutsal ödevlerinden biri mükemmel evlât yetiştirmektir. Pedagojide en iyi eğitim vasıtaları görgü ve çocuklara iyi örnek olmaktır. Tecrübeye, görgüye geniş bir yer ayırmalıdır, zira görgü ile insanlar çok şey öğrenir ve öğrendiklerini sağlam öğrenir.

“Okullarda okutulması gerekli başlıca dersler: din, dil, tarih, coğrafya, geometri, aritmetik, astronomi, antropoloji ve tabiat bilimleridir.  Yıldızlar bilimi ile yani astroloji ile uğraşmanın hiçbir faydası yoktur. Rabelais”in yalnız bu ders ve bilgi işinde bile devrinin üstünde düşündüğü görülür.

Rabelais”a göre çocukların bedenlerini kuvvetlendirmeli, onları harekete ve türlü beden etkinliklerine alıştırmalıdır. Zira manevi hayat için beden kuvveti önemli ilk şartlardan biridir.

“Öğretimde görgüye önem verilmelidir. Görgü, sezgiden başka bir şey değildir. Öğretimin başlıca amaçlarından biri çocukları serbest bir şekilde yani kendi fikirlerini kullanarak düşünceye alıştırmaktır. Umumiyetle okullarda çocukların kafaları yeter derecede işlemiyor. Bunun tersine olarak okul hazır fikirlerle çocukların manevi yeteneklerini adeta boğuyor. Hâlbuki çocuk bir şeyi kendi kendine düşünebilmeli ve düşündüğünü serbestçe kendi malı gibi kullanmalıdır. Rabelais”in orijinal ve ileri fikirlerinden biri de çocukları pratik işlere alıştırmayı, onları becerikli yapmayı ve hayata iyice hazırlanmayı tavsiye etmesidir. Çocuk, okuldan çıkınca hemen hayatla karşı karşıya kalır. Hayatın gençten istediği birinci meziyet, yaşamak için herhangi bir işi bilmesi ve mahir olmasıdır. İnsanlar hayatta becerikli ve mahir olurlarsa bugünkünden daha genli yaşar ve hayat kavgasında daha kolay başarı gösterir.

!öğretimde uygun metotlar bulmak ve öğretimi yumuşak bir şekle sokmak lazımdır. Çocuk, sınıf içinde ve dışında öğretmenden korkmamalıdır. Çocuk, öğretmenine karşı saygı göstermeli ve öğretmenden korkmadan arzu ettiği soruları sorabilmelidir.

“öğretim, seyahatle bitmelidir. Seyahat,  okulda kazanılan bilgilerin yeni görgülerle çoğalmasını sağlar ve çocuğun yeni hayat şartları içinde daha tedbirli olmasına yarar.

“Rousseau da Emil” aynı tavsiyelerde bulunur. [3] Göze çarpan bu benzerliğin rastgele olması ihtimali azdır. Herhâlde Rabelais”in eğitim ve öğretim hakkındaki fikirlerini ayrıntıları ile incelemek ve bunun kendinden sonra gelen büyük pedagoglar üzerinde ne derece etki yaptığını karşılaştırmak ve tespit etmek hayli meraklı ve faydalı bir konudur.

---

[1] Bugüne gelinceye kadar bir fikri olan herkes, pedagojinin gelişmesi için taş koymuş ve bu binayı inşa etmiştir. İllâ ki okuyucunun da bir düşüncesi vardır. Bu düşüncesi ile burada okudukları arasındaki farkı bulabilirse kendisi de yeni bir şey söylemiş olacaktır.

[2] “Skolâstik akım”, en basit ifadesiyle otoritelerin görüşlerini tartışmasız kabul eden görüş ve anlayıştır.

[3] Daha önce bir çok ülke krallarının veya pedagoglarının ideal çocuk formu çizdiklerine temas edilmişti. Rousseau da Emil adlı çocuk üzerinden bir ideal form geliştirmek istedi.Bizde ise Tevfik Fikret Haluk için böyle bir ideal tasavvur etmişti, ancak Halik, onun ihtimamına rağmen Amerika”da öğrenim gördüğü sırada Hıristiyan papazı olmuştu. Mehmet Âkif ise “Asım”ın neslinden” söz etmiş ise de Asım”ın nitelikleri hakkında bir fikir vermemiştir. “Âsım, kendini günahlardan men edip pâk ve ismetli tutan, koruyan men eden. Osmanlıca-Türkçe Sözlük”